Als een aanvraag voor een omgevingsvergunning strijdig is met het omgevingsplan, kan de gemeente ervoor kiezen om gebruik te maken van de procedure van de buitenplanse omgevingsactiviteit (BOPA). Een belangrijk criterium voor het verlenen van een omgevingsvergunning voor een BOPA is 'een evenwichtige toedeling van functies aan locaties' (ETFAL). Wat dit in de praktijk betekent, kan het beste worden toegelicht aan de hand van voorbeelden uit de rechtspraak.

Wie is bij nieuwbouw verantwoordelijk voor een geldig energielabel? Is dat de aannemer of verkoper? Of moeten de kopers dat zelf regelen?

Wat is een bouwwerk? Hoe vanzelfsprekend het antwoord op deze vraag ook lijkt, in juridische zin is het niet zo eenvoudig. In de definitie die de Omgevingswet hanteert, heeft het begrip bouwwerk een beperkte reikwijdte. In het Burgerlijk Wetboek ontbreekt een definitie. Dit kan in de praktijk leiden tot discussies over aansprakelijkheid.

Een bouwplan bestaat uit een aantal eengezinswoningen en een appartementengebouw. De eengezinswoningen vallen onder gevolgklasse 1, het appartementengebouw niet. Moet dit bouwplan gesplitst worden in een Wkb-traject en een vergunningstraject? Of kan de bouwer er voor kiezen om een omgevingsvergunning voor bouwen voor het hele bouwplan aan te vragen? Met andere woorden: wie of wat bepaalt de omvang van een bouwactiviteit?

Niet zelden wijzigen bouwplannen na vergunningverlening. Hoe kan die wijziging dan geformaliseerd worden in relatie tot de reeds verleende technische vergunning, en aan welke set van bouwtechnische regels dient de planwijziging te voldoen? Die vragen worden helemaal relevant als de omgevingsvergunning vóór 2024 (onder de Wabo) is verleend en de planwijziging zich daarna voordoet (onder de Omgevingswet).

Op 17 november 2023 publiceerde de Adviescommissie toepassing en gelijkwaardigheid bouwvoorschriften (ATGB) een advies over de toepassing van het zorgplichtartikel uit de Woningwet. De gemeente had een last onder dwangsom opgelegd die bestond uit het moeten verwijderen van een dakconstructie. De belangrijkste aan de ATGB voorgelegde vraag was: mag het bevoegd gezag dat eisen, nu vast stond dat het gebouw met de dakconstructie wel aan de regels van Bouwbesluit 2012 voldeed? Deze casus raakt de verhouding tussen bouwregelgeving en de zorgplichtbepaling. Een relevante vervolgvraag is: hoe zit dat eigenlijk in het Besluit bouwwerken leefomgeving?

Het is zover, de Omgevingswet en de Wkb zijn ingegaan! Bouwwetten heeft voor u een special samengesteld over de Wkb.

Op 21 maart 2023 deed de Rechtbank Amsterdam uitspraak in een zaak waarin het draaide om een overtreding van artikel 7.11a van Bouwbesluit 2012. Dat is het voorschrift ten aanzien van hulp bij ontruiming bij brand. Een gemeente trad handhavend op tegen een zorginstelling die niet aan dit voorschrift voldeed. Dit is de eerste gepubliceerde uitspraak over dit voorschrift, wat op zichzelf al reden is om deze uitspraak onder de loep te nemen.

Op 15 maart 2023 deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitspraak in een zaak waarin het draaide om de vraag of een overtreding was aangetoond met betrekking tot de WBDBO-eis. Volgens de gemeente was er wat betreft doorvoeringen in de verdiepingsvloer sprake van onvoldoende brandwerendheid, als gevolg waarvan er niet aan de WBDBO-eis werd voldaan. Een deskundige onderschreef het oordeel van de gemeente. De Afdeling oordeelde echter dat een overtreding niet was vastgesteld; een verwachting dat niet wordt voldaan is onvoldoende om van een overtreding te kunnen spreken.

Welke betekenis hebben de voorschriften voor bestaande bouw tijdens een bouwproces? Dat was een van de vragen die centraal stonden in de uitspraak die de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 8 september 2021 deed. Dit was het hoger beroep in een handhavingszaak waarin het draaide om de draagconstructie en de waterdichtheid van de gevel van een bestaand bouwwerk. Het college van burgemeester en wethouders had een last onder bestuursdwang en een last onder dwangsom opgelegd.